Dlaczego czyszczenie gniazda murarek jest ważne?
Jak wyjąć kokony z rurek
Choroby i pasożyty murarek, czyli co jeszcze można znaleźć w rurkach
Jak oczyścić kokony murarek
Jak umieścić kokony w domku murarek
Dlaczego czyszczenie gniazda (wyciąganie kokonów i usuwanie starych rurek) jest ważne?
Po dokładniejszym zapoznaniu się z murarkami ogrodowymi okazało się, że również te pszczoły samotnice nęka sporo chorób i pasożytów. W rurkach w naszych gniazdach oprócz kokonów murarek znajdować mogą się larwy pasożytów (os, chrząszczy, muszek), roztocza, oraz spory grzybicy wapiennej. Dlatego warto zrobić czyszczenie gniazda przed nowym sezonem.
Usuwając stare rurki i wyciągając z nich kokony murarek:
- zmniejszamy ilość pasożytów murarki ogrodowej,
- chronimy murarki przed zarażeniem się chorobami,
- ułatwiamy murarkom wyjście na świat,
- usuwamy zasiedlone w zeszłym roku rurki (mimo starań murarek, z rurek zasiedlanych drugi rok pod rząd wygryza się bardzo mały procent pszczół).
Opis gniazda murarki, czyli co znajduje się w rurce trzciny zasiedlonej przez murarkę:
1. Przedsionek - pierwszą komorę od zewnątrz murarki pozostawiają pustą - to taki przedsionek, który ułatwia pracę osobie otwierającej rurki bez ryzyka zniszczenia pierwszego kokonu :)
2. Ścianki wymurowane przez murarki, które oddzielają poszczególne komory, w każdej komorze oprócz pierwszej (przedsionka), murarka składa jedno jajeczko.
3. Kokony samców - znajdują się na początku (od strony wyjścia), jest ich kilka i są zdecydowanie mniejsze niż kokony samic. Kokony samic znajdują się w głębi rurki.
4. Kokony samic - są większe od kokonów samców i znajdują się w głębi - rurka musi być odpowiednio długa i szeroka, żeby murarka złożyła jajeczko, z którego wykluje się samiczka.
JAK OTWORZYĆ RURKĘ I WYJĄĆ KOKONY?
To całkiem proste :)
1. Oglądamy rurkę. Otworzyć można ją albo od strony zamurowanego przedsionka, ale najwygodniej jest, kiedy murarka pozostawiła jedną część rurki pustą.
2. Wbijamy w środek rurki nożyk, na głębokość około 1 cm.
3. Obracamy nóż tak, żeby rurka rozeszła się na dwie strony i utworzyło się pęknięcie wzdłuż rurki.
4. Łapiemy za rozcięte połówki rurki i delikatnie je rozciągamy, aż do momentu, kiedy połówki się rozerwą. Zazwyczaj kokony pozostają na jednej połówce.
5. Szukamy komór, w których znajdują się zdrowe kokony - w komorach z kokonami znajdują się odchody larwy murarki (przypominają drobną posypkę czekoladową, małe czarne przecinki) - jeżeli w komorze widać takie odchody, jest duża szansa, że znajduje się w niej kokon.
6. Ostrożnie wydobywamy z rurki tylko zdrowe kokony - to trochę dodatkowa robata, ale naszym zdaniem opłacalna, ponieważ nie we wszystkich komorach larwy przekształciły się w kokony - powodem były pasożyty i choroby, lepiej więc, żeby nasze zdrowe kokony nie miały z zawartością takich komór kontaktu.
7. Oczyszczone (palcami) z grubsza kokony przekładamy w bezpieczne miejsce.
CHOROBY I PASOŻYTY MURAREK OGRODOWYCH,
czyli co oprócz kokonów możemy znaleźć w rurkach oraz na co należy zwrócić szczególną uwagę...
1. Dobre/zdrowe kokony murarek
Dla przypomnienia, tak wyglądają dobre kokony murarki.
2. Kokony uszkodzone - zazwyczaj z dziurką
W tym kokonie zalęgł się jakiś pasożyt murarki, jeżeli kokon jest pusty, to pasożyt już go opuścił... Takie kokony niszczymy...
3. Roztocza
Strzałka dolna wskazuje na pyłek kwiatowy zebrany przez murarkę. Strzałka górna wskazuje na ten sam pyłek, ale na którym rozmnożyły się roztocza. Roztocza nie atakują murarek, ale żywią się pyłkiem, jeżeli roztocza przyczepią się do murarki i trafią do gniazda, potrafią zjeść cały pyłek przeznaczony dla larwy, przez co larwa murarki umiera. Dodatkowo roztacza rozmnażają się. Murarka, która musi przejść przez taką komorę z roztoczami, żeby wydostać się z rurki, może zostać oblepiona przez roztacza! Może być ich tak dużo, że murarka nie będzie mogła się wzbić do lotu :(
Wyciągając zdrowe kokony staramy się nie ubrudzić ich roztoczami!
4. Grzybica wapienna
Larwy zakażone sporami grzybicy wapiennej nie przekształcają się w kokony. Spory namnażają się w ciele larwy i zabijają ją. Larwa zamiast przekształcić w murarkę, zamiera przed przepoczwarzeniem się. Przypomina ciemny rogalik, literę C. Taka larwa pełna jest spor grzybicy, więc murarki znajdujące się w głębi rurki wychodząc będą miały kontakt z martwą larwą i w ten sposób zakażą się chorobą...
Z tego powodu czyszczenie gniazda/wyciąganie z rurek kokonów jest szczególnie ważne. Podczas czyszczenia warto zwrócić uwagę, żeby zdrowe kokony nie miały styczność z larwami zakażonymi grzybicą wapienną.
W USA w celu usunięcia spor grzybicy wapiennej stosuje się roztwór wybielacza z wodą (1,5 łyżeczki wybielacza na szklankę wody), w którym moczy się przez kilka minut kokony, żeby zabić spory (kokony są zrobione z jedwabnej nici, są wodoszczelne, wybielacz w takim stężeniu nie szkodzi murarkom w kokonach - tak piszą w USA). Podobnym roztworem można umyć domek murarek. Taką informację znaleźliśmy tutaj: http://crownbees.com/learn-mason-bees.
5. Pleśń/grzyby
Larwa murarki z różnych powodów może nie stworzyć kokonu. Jednym z powodów przedwczesnej śmierci może być oderwanie się larwy od pyłku i pokarmu. Możliwe jest, że pod wpływem wilgoci na pozostałym w komorze pyłku zaczną rozwijać się pleśni i grzyby...
6. Houdini fly (po polsku to będzie chyba mucha Houdiniego)
Strzałki górne wskazują na charakterystyczne odchody przypominające spaghetti, strzałki dolne na larwy much. Oglądając kokon pod bardzo mocne światło można określić, czy wewnątrz znajduje się pszczoła, czy larwy much. Larwy/poczwarki much należy zniszczyć - na tyle zniszczyliśmy środowisko naturalne, że murarkom trzeba trochę pomóc!
7. Parasitic wasp (po polsku to będzie chyba pasożytnicza osa)
A tak wyglądają osy, które wylęgły się z poczwarek, ale z jakiegoś powodu nie udało im się wydostać z rurki (na szczęście)! A tu lepsze zdjęcie os ze strony beediverse.com.
8. Larwy "Carpet beetle" (po polsku to będzie chyba Mrzyk dziewannowiec?)
9. Larwy, które zamarły na początku swojego istnienia...
Na zdjęciu widać małe zasuszone larwy, która zamarły w początkowym stadium rozwoju - możliwe, że w komórce było za mało nektaru albo akurat była susza. Powodem zamarcia larwy mogły być też jakieś patogeny, choroby...
CZYSZCZENIE ZDROWYCH KOKONÓW
Metoda pędzelkiem na sitku o dużych oczkach:
Właściwie takie kokony można włożyć już do gniazda, ale można też....
Metoda delikatnego płukania letnią wodą:
Kokony wystarczy przepłukać delikatnym strumieniem letniej wody, woda szybko zabiera wszystkie zabrudzenia i np. roztocza. Kokony trzeba wysuszyć na ściereczce lub papierowym ręczniku i można włożyć je do domku.
UMIESZCZANIE KOKONÓW W DOMKU MURAREK
U nas kokonów było całkiem sporo, więc musieliśmy przerobić domek. Zrobiliśmy na dolę szufladkę, do której wsypaliśmy kokony. Pomiędzy szufladką a trzcinami jest szpara, którą murarki będą mogły wylecieć. W przypadku mniejszej ilości kokonów można umieścić je w małym pudełeczku, w miejscu niedostępnym dla ptaków...
Nawet wytłoczka po jajkach się nada (sposób opatentowany przez M.T.).
Zdjęcia: Monika Tyszczak, Marcin Musiałczyk, Konrad Lewacki
Tekst: Konrad Lewacki
Więcej o murarkach ogrodowych znajdziesz klikając w ten link!
Podoba się? Ten poradnik został wykonany w ramach Akcji Ratuj Pszczoły prowadzonej przez Fundacji Integracji Pokoleń.
Możesz nas wesprzeć, każda złotówka się przyda i przyczyni do tworzenia podobnych tekstów oraz działań związanych z propagowaniem wiedzy na temat ratowania pszczół. Wystarczy przelać dowolną kwotę na konto fundacji z dopiskiem: na cele statutowe
Nr konta 70 1240 1965 1111 0010 7303 1256
Fundacja Integracja Pokoleń
ul. Domeyki 6/2
53-209 Wrocław
KRS 0000548676
